عوامل سقوط حکومت ها و نابودی تمدنها:

الف . عدم پیروى از رهبران جامعه

امام على علیه السلام مى فرماید: ((الا مامة نظام الاءمة )): امامت نظام امت است . یعنى امامت و ولایت نمى گذارد امت به بیراهه رود، آنان را انسجام مى بخشد.

تلاش اولیه رهبر آن است که :
1- فرهنگ پیروى نمودن مردم از خود را در جامعه زنده نماید.
2- بااقدام هاى مناسب محبوبیت مردمى خود را بالا برد.
3- زمینه باور آنان را نسبت به خود که واقعا خادم مردم است فراهم نماید.

ب : ظلم و بى عدالتى

عدل : قرار دادن هر چیز در جاى خودش :((وضع کل شى ء فى موضعه .))

ظلم : قرار دادن هر چیز در غیر از جایگاهش : ((وضع الشى ء فى غیر موضعه ).

عدالت در نظام اجتماعى جامعه را مى توان در شش بعد مطرح نمود:
- عدالت در قانونگذارى .
- عدالت در حکم و قضاوت .
- عدالت در کیفر و پاداش .
- عدالت در تقسیم امکانات کشور و حقوق و مزایاى افراد جامعه .
- عدالت در اخذ مالیات .
- عدالت در چینش افراد کارگزار براساس کارایى و مدیریت با توجه به رعایت تقوا و ویژگى هاى مذهبى در جایگاه و موضعى که باید باشند.

ج : ترک جهاد

((جهاد)) قداست خاصى را دارد و این اصطلاح را قرآن مطرح کرده است . که در کل به معناى مبارزه و تلاش در راه خداست .

اگر جهاد اصغر و جهاد اکبر و جهاد کبیر ترک شود آن وقت مسئولان می شوند ژن برتر و کاخ نشین و کدخدا می شود از خدا برتر و ...

د: تفرقه و اختلاف
یکى دیگر از عوامل انقراض ، عدم توحید کلمه ، وجود تفرقه از بالا تا پایین در یک جامعه مى باشد و باید آن را از مهمترین عوامل فروپاشى جامعه تلقى کرد.

وحدت فرمان خداست :
((و اعتصموا بحبل الله جمیعا و لا تفرقوا و اذکروا نعمت الله علیکم اذکنتم اءعداء"فاءلف بین قلوبکم فاءصبحتم بنعمته اخوانا و کنتم على شفا حفرة من النار فاءنقذکم منها:)همه به رشته - دین - خدا چنگ زنید و متفرق نشوید و نعمت خدا را به یادآورید که با هم نعمت او با هم برادر شدید در حالى که در لبه پرتگاه آتش بودید، پس خدا شما را نجات داد....
تفرقه و تشتت ضد فرمان خداوند متعال است :
((و لا تکونوا کالذین تفرقوا و اختلفوا من بعد ما جاءهم البینات و اولئک لهم عذاب عظیم :)

و مانند کسانى نباشید که بعد از آمدن دلایل روشن - فرمان هاى خدا - راه تفرقه و اختلاف را پیش گرفتند. آنان گرفتار عذاب الیم و دردناک شدند. قرآن یکى از رموز فلاح و رستگارى که خود نوعى پیروزى است و در حقیقت پیروزى حقیقى مى باشد مرتبط بودن مؤ منان با یکدیگر است .
((یا اءیها الذین آمنوا اصبروا و رابطوا و اتقوا الله لعلکم تفلحون :)

اى کسانى که ایمان آورده اید! شکیبا باشید و با یکدیگر صبر پیشه کنید و با همدیگر پیوسته و مرتبط باشید و تقواى خدا را روش خود قرار دهید، باشد که رستگار شوید.
((ربط))به معناى بستن و پیوستن است ((بعقیده المیزان : ایجاد ارتباط نیروها)

ه : دنیا گرائی سران امت

توجه دنیا و به فکر جمع کردن دارایى و مال ، براى سران ، از جمله عوامل فساد و از هم پاشیدگى جامعه را در پى خواهد داشت . تا وقتى اکثر مردم در فقر به سر مى برند، آنان باید به فکر فقرا باشند نه خود. بعد از آن هم بر اساس تعالیم عالیه اسلام ، رهبران باید سطح زندگى خود را پایین نگه دارند که مردم از کمبودهاى خود احساس اندوه و دلتنگى از حاکمان را در خود پرورش ندهند و عاملى براى بریدن آنان از حاکمان خود نگردد. اگر دشمن هم نمک بر زخم بپاشد که بدتر.